Τετάρτη 9 Φεβρουαρίου 2011

Πωλ Γκωγκέν

Του Μόσχου Εμμ. Λαγκουβάρδου

«Ο καλλιτέχνης αγγίζει την ψυχή του κόσμου και τη μεταμορφώνει»
Καμίλ Πισάρο

Ο Πωλ Γκωγκέν σαν όλους τους μεγάλους δημιουργούς της τέχνης αφιέρωσε τη ζωή του στο πάθος του για τη ζωγραφική. Αηδιασμένος από τον τρόπο ζωής των συγχρόνων του εγκατέλειψε μια επιτυχημένη καριέρα χρηματιστή στο Παρίσι, που εξασφάλιζε σ' αυτόν και στην οικογένεια του μια πολυτελή ζωή, για να αφοσιωθεί στην τέχνη σ' ένα περιβάλλον που θα τον ενέπνεε και θα τον βοηθούσε να ζωγραφίζει. Μετά το διαζύγιο του πήγε στις νότιες θάλασσες, στα νησιά Μαρκέσας, στην Ταϊτή.

Μάταια αγωνίστηκε να πείσει τη γυναίκα του να συμμεριστεί την απλή ζωή ενός φτωχού και άσημου ζωγράφου. Η γυναίκα του τον εγκατέλειψε γιατί δεν μπόρεσε να δεχθεί τη ζωή των στερήσεων και πήγε με τα πέντε παιδιά τους στους εύπορους γονείς της στην Κοπεγχάγη. Το διαζύγιο ήταν οδυνηρό και για τους δυο γιατί αγαπιόνταν αλλά δεν μπορούσαν να ζήσουν μαζί. Και η γυναίκα του και ο ίδιος έκαναν φιλότιμες προσπάθειες, αλλά ήταν κάτι που υπερέβαινε τις δυνάμεις τους. Η γυναίκα του ζητούσε να θυσιάσει τη ζωγραφική για την οικογένεια κι ο Γκωγκέν ζητούσε απ' την γυναίκα του να θυσιάσει την άνετη ζωή για να τον βοηθήσει να μείνει πιστός στο όραμα του.

Ο Γκωγκέν παλεύοντας με τις αμφιβολίες του ζήτησε τη γνώμη του φίλου του ζωγράφου Καμίλ Πισάρο. «Άλλη είναι η γνώμη του καλλιτέχνη και άλλη του φίλου » είπε ο Πισάρο. «Ο καλλιτέχνης θα σου έλεγε: Αν έχεις ένα όραμα και αν μείνεις πιστός σ' αυτό. Κι αν στο τέλος επιτύχεις, θα κάνεις κάτι σημαντικό όχι μόνο για τον εαυτό σου. Ο καλλιτέχνης προσδιορίζει την κοινωνία στην οποία ζει. Βλέπει πιο μακριά και πιο βαθιά απ' τους άλλους. Κάποιες φορές υπάρχει ένα τίμημα» «Και ο φίλος τι θα έλεγε»; ρώτησε ο Γκωγκέν. «Το τίμημα είναι πολύ ψηλό για σένα, Πωλ. Πήγαινε στην Κοπεγχάγη».

Ο Γκωγκέν πίστευε ότι θα γίνει μεγάλος ζωγράφος. Ότι η ζωγραφική του θα φέρει μια επανάσταση και κανείς πια δεν θα ζωγραφίζει με τον τρόπο που ζωγράφιζε πριν από αυτόν. Γι' αυτό δεν ήταν διατεθειμένος να συμβιβαστεί με ένα τρόπο ζωής που μισούσε και που ήταν αντίθετος στις ιδέες του. Μισούσε το κυνήγι τον χρήματος και της άνετης ζωής με όλη την ψευτιά και την υποκρισία που συνεπάγονται. Εντελώς απροειδοποίητα εγκατέλειψε τη δουλειά του για να ασχοληθεί απερίσπαστος με το πάθος του, τη ζωγραφική. Έπρεπε να εγκαταλείψει το περιβάλλον τον Παρισιού. Έτσι πήγε στις νότιες θάλασσες, στα νησιά Μαρκέσας της Ταϊτής. «Για να δημιουργήσεις κάτι μεγάλο» έλεγε στο φίλο τον Πισάρο, «πρέπει να επιστρέψεις στη νηπιακή ηλικία της ανθρωπότητας». Για αυτό διάλεξε τα νησιά του Ειρηνικού, για να ζήσει κοντά στους απλούς ανθρώπους και στην παρθένα φύση.

Η πρώτη του έκθεση μετά την επιστροφή του από την Ταϊτή στο Παρίσι υπήρξε μια παταγώδης αποτυχία. Το κοινό αποχώρησε καγχάζοντας, ανίκανο να καταλάβει τη ζωγραφική του. Στην άδεια αίθουσα απόμειναν η γυναίκα του που είχε έρθει απ' τη Δανία για να παραστεί στην έκθεση και ο φίλος τον Πισάρο, που χαρακτήρισε ως βαρβάρους τους παρισιάνους, που δεν ήταν σε θέση να καταλάβουν την αξία της ζωγραφικής του. Αλλά κι ο ίδιος ο Πισάρο δυσκολευόταν να καταλάβει. «Όλη τούτη η ασχήμια, η βιαιότητα, τα φανταχτερά χρώματα. Προς τι; Γιατί δεν μπορείς να ζωγραφίζεις αρμονικά, όμορφα πράγματα;» «Να ζωγραφίζω ένα ποτάμι στο ηλιοβασίλεμα ή νάρκισους την άνοιξη.. Με αυτά βγάζει κανείς χρήματα.» απάντησε ο Γκωγκέν. «Μην εγκαταλείπεις ό,τι κι αν συμβεί, μην εγκαταλείπεις» είπε τέλος ο Πισάρο.

Ο Γκωγκέν ξανάφυγε στις νότιες θάλασσες, όπου πέθανε φτωχός και μόνος. Το αριστούργημα του, το τιτλοφορεί με τον αποκαλυπτικό τίτλο: «Από πού ερχόμαστε; Ποιοι είμαστε ; Που πηγαίνουμε;»

«Η ζωγραφική του Γκωγκέν σοβαρή και επιβλητική, δισδιάστατη σαν τις μνημειακές αιγυπτιακές τοιχογραφίες, χωρίς προοπτικά τεχνάσματα και πλασμούς, έχοντας καθαρά επίπεδα χρώματα προμηνύει τους μεταγενέστερους ζωγραφικούς πειραματισμούς και την αφηρημένη τέχνη (....) Ο Γκωγκέν υπήρξε ένας απ' τους μεγαλύτερους αναμορφωτές της μοντέρνας ζωγραφικής με ευρύτατη επίδραση σε πολλά πρωτοποριακά ρεύματα του εικοστού αιώνα» (Εγκ. Δομή) .

("Ο ΘΕΟΣ ΤΟΥ ΘΕΡΙΣΜΟΥ",Βιβλιοπωλεία "Παιδεία", Λάρισα)

Δεν υπάρχουν σχόλια:

Δημοσίευση σχολίου