Κασσιανή, Βυζάντιο και Καβάφης

Οι σύγχρονοι λάτρεις της Δύσης θεωρήσανε λόγω του φθόνου τους και του μίσους τους ότι η Ανατολική Ρωμαική Αυτοκρατορία ήταν σκοταδιστική, μεσαιωνική και θεοκρατική. Εξάλλου οι Γάλλοι αναφέρουνε για πρώτη φορά στα λεξικά τους περίπου τον 18ο αι. τον υποτιμητικό τίτλο Βυζάντιο.
Γιατί τα θυμήθηκα όλα αυτά σήμερα;
Γιατί σήμερα ψάλλουμε στο δοξαστικό των αποστίχων της Μεγ.Τετάρτης, το "Κύριε η εν πολλαίς αμαρτίαις" το οποίο γράφτηκε από το χέρι της Κασσιανής ή Κασσίας Μοναχής. Η καταπλητική αυτή γυναίκα έχει γράψει απίθανα κομμάτια μεγάλου υμνολογικού, θεολογικού και μουσικού πλούτου.
Ναι, θυμήθηκα μεταξύ άλλων και το περίφημο δοξαστικό του εσπερινού των Χριστουγέννων "Αυγούστου Μοναρχήσαντος".

Αυτή η γυναίκα δεν ήτανε τυχαία. Έλαβε μέρος στα ΚΑΛΛΙΣΤΕΙΑ του παλατιού όταν ο αυτοκράτορας Θεόφιλος ήθελε να διαλέξει γυναίκα. Όχι απλά έπρεπε να είναι όμορφη (και όχι μόνο "γλάστρα") αλλά να είναι και έξυπνη (είναι έξυπνα τα σημερινά μανεκέν;). Βρισκόμαστε στο 810 μΧ. (Μεσαίωνας....αμάν σκοταδισμός...)
Ρωτἀει λοιπόν ο Θεόφιλος θαμπωμένος από την ομορφιά της Κασσίας: "Εκ της γυναικός ερρύη τα φαύλα". Η Κασσία όμως δεν ήτανε "γλάστρα". Ετοιμόλογη του απαντάει στα γρήγορα: "Αλλ' εκ γυναικός πηγάζει τα κρείτω" εννοώντας ότι από την γυναίκα Θεοτόκο γεννήθηκε ο Χριστός.
Αχ! Ήτανε υπερβολικά έξυπνη για τον αυτοκράτορα ο οποίος την φοβήθηκε και προχώρησε στην επόμενη διαγωνιζόμενη. Η Κασσία έχασε για μία και μόνο φράση της μία ολόκληρη αυτοκρατορία.Αλλά ίσως με ένα και μόνο τροπάριο κέρδισε την υστεροφημία σαν τους ομηρικούς ήρωες.
Τα χρόνια πέρασαν και η Κασσία έγινε μοναχή (ερωτική απογοήτευση;)
Η παράδοση λέει ότι ούτε ο Θεόφιλος μπόρεσε να την ξεχάσει και πήγε να την βρει στο μοναστήρι. Ο θρύλος λέει ότι εκείνη την ώρα η Κασσία έγραφε το δοξαστικό της Μεγ.Τετάρτης και μαθαίνοντας την άφιξη του αυτοκράτορα έτρεξε να κρυφτεί για να μην τον συναντήσει.
Ο Θεόφιλος περίεργος όντας κοίταξε τι έγραφε η Κασσία εκείνη την ώρα. Είδε ένα μισοτελειωμένο τροπάριο και πέρνει την πέννα και γράφει: "Ων εν τω παραδείσω Εύα το δειλινόν, κρότων τοις ωσίν ηχηθείσα το φόβω εκρύβη" εννοώντας όμως την Κασσία. Κάποια στιγμή ο αυτοκράτωρ απήλθε. Τότε η Κασσία γύρισε να τελειώσει τον ύμνο της. Είδε την φράση του Θεόφιλου, της άρεσε, την κράτησε και συνέχισε την συγγραφή...
Τελικά ήταν πολύ οπισθοδρομικό αυτό το Βυζάντιο, απολίτιστο και βάρβαρο.
Είπα βάρβαρο;
Πολλά είπα σήμερα σαν πρωτάρης συντάκτης στο blog Φίλοι - Amici. Για αυτό λοιπόν ας αφήσω τον Μέγα Καβάφη να μιλήσει πλέον για μένα.

Γιατί οι δυο μας ύπατοι κ’ οι πραίτορες εβγήκαν
σήμερα με τες κόκκινες, τες κεντημένες τόγες·
γιατί βραχιόλια φόρεσαν με τόσους αμεθύστους,
και δαχτυλίδια με λαμπρά, γυαλιστερά σμαράγδια·
γιατί να πιάσουν σήμερα πολύτιμα μπαστούνια
μ’ ασήμια και μαλάματα έκτακτα σκαλιγμένα;

Γιατί οι βάρβαροι θα φθάσουν σήμερα·
και τέτοια πράγματα θαμπώνουν τους βαρβάρους.
Κασσιανή μας, αξίωσε μας και σήμερα να ψάλλουμε όμορφα απλά και μελωδικά με το τελειότερο μουσικό σύστημα που υπάρχει στον πλανήτη, το τροπάριο που αφιέρωσες σε αυτό το μεγάλο δείγμα μετανοίας ισοδύναμο με την μετάνοια του ληστού' Την Πόρνη.

sandemetriobo.blogspot.com