Ισχύει το βάπτισμα των αιρετικών;

Baptism Marcellinus and Peter 

H βάπτιση, απεικόνιση πρωτοχριστιανικής τέχνης

Ισχύει το βάπτισμα των αιρετικών;

(Άγιος Κυπριανός, σύνοδος στην Καρχηδόνα, 
έκτη Οικουμενική, Φιρμιλιανός).

Μελέτη: Στέλιος Μπαφίτης
Επιμέλεια: Sophia Siglitiki Drekou

«Δια τούτο και ο άγιος ιερομάρτυς Κυπριανός ο χρηματίσας Καρχηδόνος Επίσκοπος, και όλη η περί αυτόν σύνοδος των ογδοήκοντα τεσσάρων Επισκόπων, η εν Καρχηδόνι συγκροτηθείσα, ακολουθήσαντες εις τον παρόντα Αποστολικόν Κανόνα τον αποβάλλοντα το βάπτισμα των αιρετικών απλώς, αλλά και εις τον ξη' αποστολικόν κανόνα, τον λέγοντα, ότι οι παρά των αιρετικών βαπτισθέντες, ή χειροτονηθέντες, δεν είναι δυνατόν, ταυτόν ειπείν, αδύνατον είναι να ήναι ούτε Χριστιανοί, ούτε κληρικοί, ακολουθούντες, λέγω, εις τους Κανόνας τούτους, Κανόνα εξέθεντο, δια του οποίου αποβάλλουσι το βάπτισμα των αιρετικών και σχισματικών ομού.

Αποδεικνύοντες τούτο, και εκ πολλών μεν και άλλων γραφικών ρητών, μάλιστα δε εκ εκείνου του Αποστολικού. «Εις Κύριος, μία πίστις, εν βάπτισμα» (προς Εφεσίους δ). 

Ει γαρ φησί, μία είναι η Καθολική Εκκλησία, και εν είναι το αληθές βάπτισμα, πως ημπορεί να ήναι αληθές βάπτισμα το των αιρετικών και σχισματικών, εις καιρόν όπου αυτοί δεν είναι μέσα εις την Καθολικήν Εκκλησίαν, αλλ’ εξεκόπησαν από αυτήν δια της αιρέσεως; 

Ει δε αληθές είναι το βάπτισμα των αιρετικών και σχισματικών, αληθές δε είναι και το της Ορθοδόξου και Καθολικής Εκκλησίας, λοιπόν δεν είναι εν βάπτισμα, καθώς ο Παύλος βοά, αλλά δύο, όπερ εστί ατοπώτατον. Προσθέτουσι δε και τούτο, ότι η γνώμη αύτη, το να μη δέχονται το βάπτισμα των αιρετικών, δεν είναι καινούρια και πρόσφατος ιδική τους, αλλά παλαιά, και από τους προγενεστέρους αυτών δεδοκιμασμένη. 

Ταύτα της συνόδου τον Κανόνα και η αγία Οικουμενική έκτη σύνοδος (Κανόνι β) επεσφράγισε, και από εκεί όπου ήτο πρώτον Κανών συνόδου τοπικής και μερικής, ήδη εστί Κανών συνόδου Οικουμενικής, ως υπό ταύτης επισφραγιζόμενος. 

Συμφώνως με τον άγιον Κυπριανόν και περί αυτόν σύνοδον, και Φιρμιλιανός ο χρηματίσας έξαρχος της εν Ικονίω συνόδου, ον ο Μ. Βασίλειος εν τω πρώτω Κανόνι αυτού ιδικόν του ονομάζει, ως Επίσκοπον όντα Καισαρείας, ακυροί και αποβάλλει το βάπτισμα των αιρετικών».

(Απόσπασμα από την υποσημείωση του αγίου Νικοδήμου, στην ερμηνεία του 46ου αποστολικού κανόνα).

Η βάπτιση του ηγεμόνα των Βουλγάρων Βόριδος. 

Μικρογραφία ''Χρονικού'' (Βατικανή βιβλιοθήκη)

Ισχύει το βάπτισμα των αιρετικών; (2)

(Μ. Βασίλειος)

«Συνάδει εις την γνώμην ταύτην και ο μέγας Βασίλειος, ου και αυτού τους Κανόνας επεσφράγισεν η Οικουμενική έκτη σύνοδος (καν. β). Προθέμενος γαρ εις τον πρώτο αυτού κανόνα να ειπεί ποιά βαπτίσματα είναι αποδεκτά, και ποιά άδεκτα, εις δύο ταύτα μοιράζει, λέγοντας· «Οτι το μεν βάπτισμα των αιρετικών, ήτοι των παντελώς χωρισμένων από την Εκκλησίαν, και κατ’ αυτήν την πίστην διαφερόντων από τους Ορθοδόξους, και ων η διαφορά αποβλέπει παρευθύς εις την εις Θεόν πίστιν, εφάνη εύλογον εις τους αρχαίους παντελώς να αθετηθή.

Το δε βάπτισμα των σχισματικών, εφάνη, μεν εύλογον εις την περί τον Κυπριανόν και Φιρμιλιανόν τον ιδικόν μας σύνοδον, να αθετηθεί και αυτό, ωσάν ώπου οι σχισματικοί, οι καθαροί λέγω ονομαζόμενοι, και εγκρατίται, και σακκοφόροι και υδροπαραστάται και άλλοι, εχώρισαν κατά την αρχήν από την Εκκλησίαν, και χωρισθέντες δεν είχον την χάριν του αγίου Πνεύματος εις του λόγου τους πλέον, ωσάν όπου η μετάδοσις αυτής διεκόπη· Όθεν ως λαϊκοί γενόμενοι, ούτε χάρισμα είχον πνευματικόν, ούτε είχον εξουσίαν να βαπτίζουν, ή να χειροτονούν, και ακολούθως οι παρ’ αυτών βαπτιζόμενοι, ως παρά λαϊκών βαπτιζόμενοι, επρόσταξαν να βαπτίζωνται με το αληθινόν της Καθολικής Εκκλησίας βάπτισμα». 

Αλλά όμως επειδή και εφάνη εύλογον εις μερικούς Πατέρας της Ασίας να ήναι δεκτόν το Βάπτισμα των σχισματικών δια κάποιαν οικονομίαν των πολλών, ας είναι δεκτόν. Σημείωσαι δε, οτι το βάπτισμα των σχισματικών όπου εις τον πρώτο Κανόνα του δέχεται, εις τον μζ’ Κανόνα του το αθετεί, λέγωντας, «ημείς με ένα λόγον, τους καθαρούς, και εγκρατίτας, και σακκοφόρους, όλους βαπτίζομεν». 

Ει δε και είναι απηγορευμένον κοντά εις εσάς ο αναβαπτισμός, δια κάποια οικονομίαν, καθώς είναι κοντά εις τους Ρωμαίους, όμως ο ιδικός μας λόγος ας έχη δύναμιν να αθετήση δηλαδή το βάπτισμα των τοιούτων. Όθεν αν το βάπτισμα σχισματικών αθετή ο μέγας Βασίλειος, με το να τους έλειψεν η τελειωτική χάρις, περιττόν είναι λοιπόν και το να ζητή τινάς αν πρέπει να βαπτίζωμεν τους αιρετικούς». 

(Απόσπασμα από την υποσημείωση του αγίου Νικοδήμου, στην ερμηνεία του 46ου αποστολικού κανόνα).

Baptism of Augustine of Hippo as represented

in a sculptural group in Troyes cathedral (1549)

Ισχύει το βάπτισμα των αιρετικών; (3) 

(Μ. Αθανάσιος)

«Την αυτήν γνώμην έχει και ο μέγας Αθανάσιος, ου και αυτού τους λόγους η έκτη επεσφράγισε σύνοδος. Λέγει γαρ εν τω τρίτω λόγω Κατά Αρειανών. Οι Αρειανοί κινδυνεύουσι και εις αυτό το πλήρωμα του Μυστηρίου, λέγω το βάπτισμα. 

Διότι ανίσως η δια του βαπτίσματος τελείωσις διδόται εις το όνομα του Πατρός, και του Υιού, οι δε Αρειανοί δεν λέγουσι Πατέρα αληθινόν, με το οποίο αρνούνται το εξ αυτού όμοιον της ουσίας, αρνούνται δε και τον αληθινόν Υιόν, και άλλον αναπλάττοντες με την φαντασίαν των εκ μη όντων κτιζόμενον, ονομάζουσι τούτον Υιόν, πως το παρ’ αυτών διδόμενον βάπτισμα δεν είναι τελείως ανωφελές, και μάταιον; Και φαίνεται μεν κατά προσποίησιν, ότι είναι βάπτισμα, αλλά τη αληθεία δεν έχει καμίαν βοήθειαν προς την πίστιν και την ευσέβειαν. Ου γαρ ο λέγων απλώς Κύριε, εκείνος δίδει και το ορθόν βάπτισμα, αλλ’ εκείνος όπου και την επίκλησιν του ονόματος λέγει, και την πίστιν έχει ορθήν. 

Δια τούτο λοιπόν και ο Σωτήρ δεν επαρήγγειλεν εις τους Αποστόλους να βαπτίζωσι μόνον απλώς, αλλά πρώτον τους είπε να μαθητεύσουν τους μέλλοντας βαπτισθήναι, και έτσι να βαπτίζουν εις το όνομα του Πατρός, και του Υιού και του Αγίου Πνεύματος, δια να γένει ορθή η πίστις από την μάθησιν, και με την ορθήν πίστιν να προστεθεί η τελείωσις του βαπτίσματος. 

Δια τούτο και άλλαι πολλαί αιρέσεις, λέγουσι μεν τα ονόματα μόνον της αγίας Τριάδος, αλλ’ επειδή δεν φρονούσι ταύτα ορθώς, μηδέ πίστιν έχουσι υγιά, ανωφελές έχουσι και το παρ’ αυτών διδόμενον βάπτισμα, με το να υστερήται την ευσέβειαν. 

Ώστε όπου ακολουθεί, ότι ο ραντιζόμενος από αυτούς να μολύνεται μάλλον με την ασέβειαν, παρά να λυτρώνεται από αυτήν. Λοιπόν και οι τα Αρείου φρονούντες, καν αναγινώσκωσι τα γεγραμμένα, και λέγουσι τα ονόματα της Αγίας Τριάδος εις το βάπτισμα αυτών, όμως πλανούσι τους λαμβάνοντας το βάπτισμα παρ’ αυτών, επειδή είναι των άλλων αιρετικών ασεβέστεροι».

(Απόσπασμα από την υποσημείωση του αγίου Νικοδήμου, στην ερμηνεία του 46ου αποστολικού κανόνα).

Η Βάπτιση του Αγίου Βλαδίμηρου. 

Ναός Αγίου Βλαδίμηρου

Ισχύει το βάπτισμα των αιρετικών; (4)

(Γρηγόριος ο Θεολόγος)

«Αλλά και ο Θεολόγος Γρηγόριος συμφώνως με τους προρρηθέντας αγίους λέγει εν τω εις το βάπτισμα λόγω, προς τους Αρειανούς, ή και Μακεδονιανούς αποτεινόμενος, όντας κατηχουμένους.

Ει δε ακόμη χωλαίνεις, και δεν καταδέχεσαι το τέλειον της Θεότητος του Υιού και του Πνεύματος, ζήτησαι άλλον να σε βαπτίσει, ή μάλλον ειπείν να σε πνίξη εν τω βαπτίσματι, επειδή και εγώ δεν έχω την άδεια να χωρίζω την Θεότητα του Υιού και του Πνεύματος, από την Θεότητα του Πατρός, και να σε κάμω νεκρόν, εις τον καιρόν όπου πρέπει να σε αναγεννήσω δια του βαπτίσματος, ώστε όπου, ούτε το χάρισμα του βαπτίσματος να έχης, ούτε την ελπίδα οπού γεννάται από το βάπτισμα, με το να χάσεις εν ταις ολίγαις συλλαβαίς του ομοουσίου και ομοιουσίου, την σωτηρίαν σου. 

Επειδή όποιαν από τας τρείς υποστάσεις ήθελες καταβιβάσεις από το αξίωμα της Θεότητος, όλην την αγίαν Τριάδα καταβιβάζεις από αυτό, και τον εαυτόν σου υστερείς από την δια του βαπτίσματος τελείωσιν».

(Απόσπασμα από την υποσημείωση του αγίου Νικοδήμου, στην ερμηνεία του 46ου αποστολικού κανόνα).

Ισχύει το βάπτισμα των αιρετικών; (5ο μέρος και τελευταίο) 

(Χρυσόστομος, άγιος Λέων, Αμβρόσιος).

«Λέγει δε και ο θείος Χρυσόστομος (ομιλία εις το εν αρχή ην ο Λόγος) ας μη σε γελάσουν, ω ακροατά, τα των αιρετικών συστήματα· βάπτισμα γαρ έχουσι, αλλ’ ου φώτισμα, και βαπτίζονται μεν κατά το σώμα, κατά δε την ψυχή δεν φωτίζονται. Αλλά και ο άγιος Λέων εν τη προς Νικήταν επιστολή, «ουδείς αιρετικός», λέγει, «αγιασμόν παρέχει δια των μυστηρίων». Ο δε Αμβρόσιος εν τω περί των κατηχουμένων, το των δυσσεβών βάπτισμα, λέγει, ουχ αγιάζει».

(Απόσπασμα από την υποσημείωση του αγίου Νικοδήμου, στην ερμηνεία του 46ου αποστολικού κανόνα).

Σε αυτό το σημείο προσθέτουμε μια ακόμα μαρτυρία που δεν συμπεριλαμβάνει ο άγιος Νικόδημος, αυτήν του αγίου Κυρίλλου Ιεροσολύμων. Ο άγιος Κύριλλος Ιεροσολύμων στις Κατηχήσεις του, που αποτελούν σπουδαία επιτομή της Χριστιανικής πίστεως – διδασκαλίας, αναφέρει·

«Δεν είναι δυνατόν να βαπτισθείς δύο και τρεις φορές, γιατί τότε θα μπορούσες να πεις: «Αφού απέτυχα τη μια φορά, θα το κατορθώσω τη δεύτερη». Εάν όμως, τη μια φορά αποτύχεις, το πράγμα είναι αδιόρθωτο. Διότι όπως λέει ο Παύλος είναι «ένας Κύριος, μία η πίστη, και ένα το βάπτισμα» (Εφεσίους, δ 5). Μόνο οι αιρετικοί ξαναβαπτίζονται από την Εκκλησία, επειδή το πρώτο βάπτισμά τους το αιρετικό δεν ήταν πραγματικό βάπτισμα»

(Προκατήχηση, 7η παράγραφος, Κατηχήσεις αγ. Κυρίλλου Ιεροσολύμων, Α’ τόμος, μετάφραση καθηγητή Γ. Β. Μαυρομάτη).

http://exprotestant.blogspot.gr/2013/02/blog-post_26.html#more